Są to dwa standardowe elementy wyposażenia pojazdu, z którymi kojarzy się bezpieczeństwo jazdy. Warto wiedzieć, czym są i jak działają.
Bezpieczeństwo osób przebywających w pojeździe w dużym stopniu zależy
od pasów bezpieczeństwa. Ich zadaniem jest utrzymanie ciała kierowcy i pasażerów
w fotelach i zapobiegnięcie ich przesuwania się w czasie zderzenia, aby nie uderzyli
w szybę, w boki, w dach pojazdu lub z niego nie wypadli. Stosowane są w autach od lat ’50. XX w. Są uznawane za najistotniejszą motoryzacyjną innowację związaną
z bezpieczeństwem.
Dla dorosłych przeznaczone są 3-punktowe automatyczne pasy barkowo-biodrowe lub 2-punktowy pas biodrowy. W samochodach rajdowych pasy mają 5 lub 6 punktów. 3-punktowe pasy wymyślił dla Volvo w 1959 r. Szwed Nils Bohlin. Jego założeniem było pochłanianie przez pasy siły w okolicach miednicy i klatki piersiowej, czyli w najbardziej odpornych miejscach ludzkiego ciała. Za priorytet przyjął także łatwą regulację i użytkowanie. Aby to bezpieczne rozwiązanie propagować, marka Volvo zezwalała na korzystanie z jej wzoru. Badania przeprowadzone na zlecenie Volvo w 1967 r. dowiodły, że stosowanie pasów bezpieczeństwa zmniejsza ryzyko urazów o 50-60%.
Pas składa się z:
• taśmy,
• zwijacza taśmy,
• mechanizmu bezwładnościowego,
• napinacza z ogranicznikiem.
W czasie kolizji najważniejszy jest napinacz, który tak zwija taśmę,
aby przylegała do ciała osoby i przyciskała ją do fotela, jednocześnie jednak,
aby dociskanie nie było zbyt mocne, stosowany jest ogranicznik napinacza. Może on skręcać oś nawijacza taśmy.
W Polsce zapinanie pasów przez kierowcę oraz pasażerów siedzących zarówno z przodu, jak i z tyłu jest prawnym obowiązkiem. Biorąc pod uwagę ich znaczenie, konieczna jest dbałość o ich stan. Szwy pasów nie mogą więc mieć przetarć, naddarć ani śladów nadtopień. Przewężona taśma jest dowodem, że zadziałała już w wypadku
i pas trzeba wymienić.
Bardzo ważną funkcję pełnią również poduszki powietrzne. Amortyzują uderzenie, gdy dochodzi do bocznego albo czołowego zderzenia. Współdziałają
z pasami bezpieczeństwa.
Poduszka powietrzna to worek o specjalnym kształcie. Jest wypełniony gazem, który w momencie zderzenia pirotechnicznie wystrzela. Składa się z:
• czujnika i układu mikroprocesorowego, czyli układu uaktywniającego,
• generatora gazu z zapalnikiem i materiałem pirotechnicznym,
• elastycznego pojemnika, czyli poduszki właściwej zrobionej z tkaniny nylonowo-bawełnianej lub poliamidowej.
Poduszka dla kierowcy ma 35-75 dm³, zaś dla pasażera – 80-140 dm³. Czujniki, które są zlokalizowane w różnych punktach samochodu, w razie potrzeby inicjują wybuch poduszki dzięki temu, że rozpoznają siłę i kierunek zderzenia. Otwarcie poduszki następuje z opóźnieniem tysięcznych części sekundy w stosunku do niego. Napełnia się ona ok. 30 ms. Odpowiednie działania poduszek zależy od właściwej pozycji w fotelach.
W bocznej lub zewnętrznej krawędzi fotela albo w okładzinie drzwi znajduje się boczna poduszka powietrzna, która ma chronić ciało w okolicznościach zderzenia bocznego. Dodatkową poduszką jest kurtyna powietrzna wystrzeliwana z krawędzi dachu pojazdu. Ma za zadanie osłonę głowy i twarzy. Pod kolumną kierowniczą
i na wprost pasażera jest instalowana poduszka powietrzna kolanowa, w pojemniku
pod podłogą – poduszka ochronna stóp, w kapsule na biodrowym pasie bezpieczeństwa pasażera środkowego – jeszcze jedna. Poduszki powietrzne mają chronić te części ciała, które w danym miejscu w pojeździe są najbardziej narażone.